به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری ،در چنین شرایطی بار دیگر نگاه‌ها به سمت اراضی کشاورزی جلب شده و کارشناسان از اهمیت و لزوم تجهیز این اراضی به سامانه‌های نوین آبیاری سخن می‌گویند. این در حالی است که بخش کشاورزی با 92درصد استفاده از منابع آبی، بزرگ‌ترین مصرف‌کننده آب به‌شمار می‌رود و متأسفانه به‌دلیل استفاده نکردن از تکنولوژی‌های پیشرفته آبیاری و رعایت نکردن الگوی کشت صحیح در مناطق مختلف، بیش از 80درصد منابع آب هم در این بخش هدر می‌رود.

در این گزارش نحوه آبیاری در تمام اراضی کشاورزی کشور را استان به استان بررسی و سعی کرده‌ایم تا وضعیت تجهیز اراضی کشاورزی به سیستم آبیاری نوین را بررسی کنیم. بررسی‌های ما نشان می‌دهد استان‌های همدان، تهران و هرمزگان با بیش از 70درصد استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته آبیاری در صدر استان‌های موفق کشور در این حوزه قرار گرفته‌اند و چهارمحال و بختیاری و زنجان هم بیش از نیمی از اراضی کشاورزی آبی خود را به سامانه‌های نوین آبیاری تجهیز کرده‌اند.

80درصد هدررفت آب در حوزه کشاورزی
پیش از آنکه به وضعیت استان‌های مختلف کشور در حوزه اجرای سیستم آبیاری نوین در اراضی کشاورزی آبی‌شان بپردازیم، ابتدا بد نیست کمی درباره لزوم تجهیز این اراضی به تکنولوژی‌های پیشرفته آبیاری بگوییم. شاید جالب باشد بدانید از صد درصد منابع آبی کشور، بخش کشاورزی 92درصد آب را به‌خود اختصاص داده که متأسفانه به‌دلیل استفاده از آبیاری سنتی، بخش زیادی از این آب هدر می‌رود. کارشناسان این حوزه می‌گویند 80درصد هدررفت آب کشور در حوزه کشاورزی اتفاق می‌افتد که باید هر چه سریع‌تر فکری به حال آن کرد. به همین دلیل است که استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته آبیاری در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته و هر کجا حرف از کشاورزی است، حتما در کنارش از اهمیت تجهیز اراضی کشاورزی به سامانه‌های نوین آبیاری نیز صحبت می‌شود.

تجهیز 30درصد اراضی به سامانه‌های نوین آبیاری
براساس آخرین اطلاعات موجود، هم‌اکنون از حدود 8و نیم میلیون هکتار اراضی آبی کشور، بیش از 2و نیم میلیون هکتار به انواع سامانه‌های نوین آبیاری تجهیز شده‌اند. تجهیز بیش از 30درصد اراضی آبی به سامانه‌های نوین آبیاری نشان می‌دهد تا رسیدن به نقطه ایده‌آل آبیاری در اراضی کشاورزی و در نتیجه جلوگیری از هدررفت آب در این حوزه راه زیادی در پیش داریم. هر چند مسئولان وزارت جهادکشاورزی می‌گویند هم‌اکنون بیش از 400تولیدکننده فعال در حوزه تجهیزات و لوازم مورد نیاز سامانه‌های نوین آبیاری در کشور فعالیت دارند و به همین دلیل بیشتر از 95درصد این تجهیزات در داخل تولید می‌شود؛ در نتیجه جای امید است هر چه سریع‌تر اراضی آبی بیشتری به انواع ماشین‌های آبیاری و روش‌های نوین مثل آبیاری قطره‌ای یا آبیاری تحت فشار تجهیز شوند. کارشناسان معتقدند روش‌های آبیاری موضعی مثل همین آبیاری قطره‌ای یا تحت فشار تا 95درصد و استفاده از ماشین‌های آبیاری تا 85درصد راندمان آبیاری دارند. ضمن اینکه اساسا توسعه آبیاری نوین میانگین تولید محصول را دست‌کم 30درصد افزایش می‌دهد.

همدان در صدر آبیاری نوین
حال در چنین شرایطی از برخی از استان‌های کشور خبرهای خوشی درباره اجرای سیستم‌های آبیاری نوین در اراضی کشاورزی آبی‌شان به گوش می‌رسد که مسئولان، فعالان محیط‌زیست و مردم را به گذر از بحران کم‌آبی سال‌های اخیر امیدوار می‌کند. به‌عنوان مثال مدیر آب و خاک جهادکشاورزی استان همدان به‌تازگی اعلام کرده است که 80درصد اراضی زراعی این استان تحت پوشش شبکه‌های نوین آبیاری است. اینطور که امیر لاهوتیان می‌گوید هم‌اکنون طرح شبکه و سامانه‌های نوین آبیاری در 161هزار هکتار از مجموع 200هزار هکتار زمین‌های کشاورزی آبی استان همدان اجرا شده که این عدد معادل 80درصد اراضی کشاورزی استان است. نکته جالب توجه درباره نقش این میزان پوشش شبکه نوین آبیاری در همدان این است که فقط سال‌گذشته این استان توانست با استفاده مطلوب از سامانه‌های نوین آبیاری 700میلیون مترمکعب آب را صرفه‌جویی کند.

آبیاری نوین در  اراضی کشاورزی تهران
تهران هم یکی از استان‌های موفق کشور در این حوزه است، زیرا تا امروز موفق شده است 75درصد از اراضی کشاورزی خودش را که قابلیت اجرای آبیاری نوین داشتند به این سیستم‌های نوین آبیاری مجهز کند. امین روشنی، مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی جهادکشاورزی استان تهران با بیان این مطلب که حدود یک میلیارد و 200مترمکعب آب، سالانه در بخش کشاورزی مصرف می‌شود، می‌گوید: «جهادکشاورزی تهران اقداماتی را برای سازگاری با کم‌آبی و صرفه‌جویی در مصرف آب در دستور کار قرار داده که از آن جمله می‌توان به اجرای روش‌های نوین آبیاری، توسعه کشت گلخانه‌ای و احداث کانال‌های آبیاری اشاره کرد». اینطور که روشنی می‌گوید هم‌اکنون راندمان آبی در کشور 46درصد و راندمان آبیاری استان تهران 56درصد است؛ این در حالی است که در برخی از شهرستان‌های تهران مثل دماوند و فیروزکوه این راندمان به بالای 60درصد رسیده که دلیل آن استفاده از روش‌های نوین آبیاری به‌جای روش آبیاری سنتی است.

هرمزگان، بالاتر از میانگین کشوری
میانگین کشوری تجهیز اراضی کشاورزی به سیستم آبیاری نوین در حالی حدود 30درصد است که هرمزگان با 75درصد استفاده از روش‌های نوین آبیاری در اراضی کشاورزی‌اش توانسته خودش را جزو 3استان برتر در این حوزه قرار بدهد. این استان با مجهز کردن 118هزار هکتار از مجموع 156هزار و 500هکتار اراضی کشاورزی آبی‌اش، اتفاقات خوبی را برای کشاورزان هرمزگانی رقم زده است. مدیران سازمان جهادکشاورزی هرمزگان پیش‌بینی کرده‌اند تا 3سال آینده حدود 40هزار هکتار زمین‌های کشاورزی آبی این استان هم به سیستم‌های نوین آبیاری تجهیز می‌شوند. با این اقدام تولید سالانه 2میلیون و 700هزار تن محصول باغی و زراعی هرمزگان با رشد چشمگیری مواجه خواهد شد.

چهارمحال‌و بختیاری و زنجان، بیش از 50درصد
به غیر از استان‌های همدان، هرمزگان و تهران که به درصد تجهیز بالای 70درصد اراضی کشاورزی به سیستم‌های آبیاری نوین دست یافته‌اند، 2استان چهارمحال‌وبختیاری و زنجان نیز با رشد 57درصدی طرح شبکه و سامانه‌های نوین آبیاری، در این حوزه خوش درخشیده‌اند. در چهارمحال وبختیاری 118هزار هکتار اراضی کشاورزی قرار دارد که توسعه آبیاری نوین آنها به 3روش بارانی، تیپ و زیرسطحی از سال‌ها پیش در دستور کار سازمان جهادکشاورزی این استان قرار گرفته است. اینطور که غلامرضا ذاکری، مدیر آب و خاک سازمان جهادکشاورزی چهارمحال‌وبختیاری می‌گوید تاکنون طرح آبیاری نوین در بیش از 67هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان اجرا شده که این یعنی 57درصد اراضی کشاورزی استان به روش آبیاری نوین مجهز شده‌اند. از زنجان هم خبر می‌رسد که 68هزار هکتار از مجموع 120هزار هکتار اراضی کشاورزی آبی این استان یعنی 57درصد این اراضی با هدف مقابله با بحران کم‌آبی کشور و صرفه‌جویی آب در بخش کشاورزی به سامانه‌های نوین آبیاری مجهز شده است.

مدیر آب و خاک جهادکشاورزی استان همدان:
5هزار هکتار دیگر در دستور کار است
استان همدان با پوشش 80درصدی شبکه‌های نوین آبیاری در اراضی زراعی‌اش، یکی از 3استان برتر در این حوزه است که توانسته با این اقدام حدود 700میلیون مترمکعب صرفه‌جویی آب انجام دهد. اما فعالیت‌های این استان به همین جا ختم نشده و از جهادکشاورزی همدان خبر می‌رسد امسال نیز اجرای سامانه‌های نوین آبیاری در 5هزار هکتار اراضی کشاورزی دیگر استان در دستور کار قرار دارد. مدیر آب و خاک جهادکشاورزی استان همدان در این‌باره می‌گوید: «از مجموع 200هزار هکتار زمین‌های کشاورزی آبی این استان، طرح شبکه و سامانه‌های نوین آبیاری در 161هزار هکتار از اراضی اجرا شده است.

از این میزان 10هزار و 100هکتار تحت‌پوشش سامانه آبیاری قطره‌ای و تیپ، 11هزار و 186هکتار به‌صورت آبیاری کم‌فشار و مابقی به‌صورت سامانه نوین بارانی آبیاری می‌شوند». «امیر لاهوتیان» در پاسخ به این سؤال که کشاورزان چطور می‌توانند زمین‌های خود را به شبکه نوین آبیاری پیوند بزنند، می‌گوید: «دولت برای اجرای طرح آبیاری قطره‌ای به ازای هر هکتار زمین کشاورزی 17میلیون و 500هزار تومان تسهیلات در قالب یارانه و کمک بلاعوض درنظر گرفته است. این مبلغ برای آبیاری بارانی 12میلیون و 500هزار تومان و برای آبیاری کم‌فشار، 7میلیون تومان است». اینطور که مدیر آب و خاک جهادکشاورزی استان همدان می‌گوید، اجرای سامانه‌های نوین آبیاری در سطح 5هزار هکتار دیگر از اراضی کشاورزی همدان در دستور سال‌جاری مدیران جهادکشاورزی استان قرار دارد.